_________ استفاده از مطالب اين سايت با ذکر منبع بلامانع است _________

" کانون ایران قلم"

iran-ghalam@hotmail.de

info@iran-ghalam.de

www.iran-ghalam.de

موسی میمندی، فلسفه و تاریخ یک قوم سامی

 10.08.2008

بهار نیکفر

 

Moses Maimonides 1134- 1204

موسی میمندی، فلسفه و تاریخ یک قوم سامی .

میمندی نه ایرانی بود و نه مسلمان بلکه یک اندلسی عرب یهودی .

 

بارهامنابع گوناگون اشاره کرده اند که قوم یهود بدلیل 2000سال آواره گی و بی وطنی دارای ادبیات وفلسفه ای یکدست وخاص خودنیست یعنی ادبیات آن وابسته به ادبیات کشورمیزبان و فلسفه آن نقدهایی هستند که فیلسوفان یهودی برفلسفه یونان،فلسفه اسلام و فلسفه اروپا نوشته اند.مشهورترین فیلسوف یهودی موسی میمندی(ابن میمون؟) یک اسپانیایی عرب بود که درسال 1134 دراندلس اسپانیا بدنیاآمدو درسال 1204 میلادی درقاهره درگذشت.اوپزشک خصوصی دربار سلطان صلاح الدین ایوبی بود.وی همچون ابن رشد اهل قرطبه وهمدوره او بود  وچون سایر متفکران ایرانی وعرب آنزمان تحت تاثیر فلسفه ارسطووافلاتون بود.میمندی غیرازکتاب انجیل وسنت یهودی زیرتاثیرفلسفه عربی یعنی ابن سینا وفارابی بود وخود تاثیرمهمی روی فیلسوفان یهودی مانند کوهن،ماندلشتام، س.میمون،اسپینوزا،مکتب اسکولاستیک مدرسین وعرفان غرب ازخودبجاگذاشت. کوشش میمندی درآنجابود که خواست سنتزی از عقیده یهودی وفلسفه ارسطویی را به نفع یک دین عقلگرای خالص بوجودآورد. اسپینوزا فیلسوف دیگر یهودی کوشید تا آن دین رااصلاح نماید.

فیلسوف دیگری پیش از میمندی بانام سلیمان ابن جبیرول (1020-1081) خالق کتاب "منبع زندگی" است. میمندی میگفت که تنها فلسفه قادربه شناخت انسان است.مهمترین کارمیمندی سیستماتیک نمودن اثار روحانیون ورابین های یهودی پیش ازخود، پیرامون دین یهودبود.وی میگفت که شناخت انسان درعلوم تجربی نبایدموجب دوری وی ازدین گردد.این نظرمیمندی بعدها روی متفکران اسلامی اثر گذاشت. وی مینویسد که ماده بطورعام فقط بعدازوحدت بافرم، هستی می یابد وپیش ازآن فقط یک امکان و ظرفیت است.توصیه دیگرمیمندی این بود که میخواست تافلسفه زیرتعثیروحی الاهی قرارگیرد.

موسی میمندی نماینده الاهیات منفی به روش خلف است .جمله مشهوراواین بود که نوشت :"من میدانم خداچه چیزهایی نیست".درنظراوخداماورای مقوله های زبان،شناخت و جهان قراردارد.اوخالق آثاری عبری، و عربی-یهودی است،ازآنجمله : تکرارکتاب تورات،آثاری پزشکی،رهبرروشنفکران سرگردان فلسفی،آثاری پیرامون اخلاق،شناخت خدا،و کتاب شناخت . اودرشاهکارش یعنی درکتاب " رهبرروشنفکران گمراه فلسفی " میکوشد تادین را باعلوم تجربی ثابت کرده و دین وعقل راباهم آشتی دهد.اودرآنجا به روشنفکرانی اشاره میکند که نمیتوانند میان عقیده ودانش تصمیم بگیرند.وی درآثارش جویای رابطه دستورات دین یهودی درکتاب تورات بافلسفه یونانی است.

الفبای زبان سامی در1500سال پیش ازمیلاد بوجودآمد که به سبب سادگی برالفبای هیروگلیف وخط میخی برتری داشت.غالب آثارادبی یهودی به زبان کشورمقیم ویامیزبان یعنی زبانهای عربی،آرامی،یدی اسلاوی،اسپانیایی و غیره نوشته شده اند.

براساس اشاره تاریخ،قوم اسرائیل یکی ازاقوام سامی درشهر "اور"دربین النهرین درعراق بود که 1800 سال پیش ازمیلاد راهی سرزمین موعودیعنی کنعان درفلسطین گردید ودرسال 1250 پیش ازمیلاد سرانجام مقیم فلسطین شد.درمنابع دیگرتاریخ کوچ آنان به فلسطین راسال 1400 پیش ازمیلاد قید کرده اند.ازسال 1220 پیش ازمیلاد قوم اسرائیل بااین نام وجودداشته است. قوم یهودازاجدادابراهیم است،پدر این قوم بعقوب نام گرفته است.نوه ابراهیم یعنی یعقوب دریک سال قحطی زده پسران خودرابه مصرفرستادتاموادغذایی تهیه کنند.یوسف برادرآنان دردربارفرعون قبلا به رفاه وشغلی رسیده بود. فرعون ازبرادران یوسف خواست که آنان نیزدرمصربمانند ولی بعدها طی حوادثی قوم یهوددرمصربه اسارت درآمد. درسال 1220 موسی توانست آنان راازاسارت مصرنجات دهد وبه کنعان بازگرداند ودر پای کوه سینایی 10 دستور وقانون الاهی دین یهودرابه آنان اعلان نماید.موسی نه تنها قاضی وپیامبر بلکه آزادیخواهی بودکه قوم خوراآزادنمود.اومدعی بودکه روی کوه سینایی قوانین کتاب تورات به وی وحی شده اند.دوناجی دوره باستان قوم یهود؛ کورش هخامنشی وموسی پیامبر بوده اند.درزمان دو پادشاه یهود یعنی داوود و سائول آنان دارای سرزمین خاص و مستقل خودشدند و دردوره سلیمان فرزند داوود آنان به رفاه اقتصادی رسیدند.

بعدازمرگ سلیمان درسال 925پیش ازمیلاد کشور آنان به دوبخش اسرائیل درشمال و یودا درجنوب تجزیه شد.این دوبخش شمال وجنوب سرزمین کنعان درفلسطین سالها به مبارزه باهم پرداختند.درسال 722 پیش ازمیلاد یعنی دوقرن بعدازمرگ سلیمان،دولت آسور شمال کنعان رااشغال نمود و30000 یهودی رابه اسارت درآورد.درسال 587 یودا یعنی جنوب کنعان رادولت بابل به اشغال درآورد و یهودیان را به بین النهرین برد. کورش هخامنشی درسال 538 آنان رااززندان آزادنمودوبه کشورشان بازگرداند.حاکمی بنام" نبوقندنظار دوم" پادشاه بابل، اورشلیم پایتخت کنعان جنوبی رانابود نمود گرچه دولت مصرازحکومت یهودی جنوب کنعان درمقابل دولت بابل حمایت نمود. 1000 سال پیش ازمیلاد نخستین دولت یهودی درزمان دوپادشاه بنامهای داوود و سائول بوجودآمده بودولی بعدازمرگ سلیمان فرزند داوود، سرزمین کنعان به دوبخش اسرائیل ویودا تجزیه شد.

تاریخ تشکیل مفهوم یهودیت راقرن 6 پیش ازمیلاددرزمان تبعیددربابل بشمارمی آورند.دین یهودقدیمی ترین دین تک خدایی ودارای کتاب تورات،کتاب مقدس یهودیان است.تورات به زبان عبری یعنی آموزش.خدادردین یهود، یهوه نام دارد. کتاب دیگریهودیان تلموذ است. موسی،پیغمبر یهودیان متکی به وحی وکتاب تلموذ،مدعی دینی جهانی ونجات بخش شده بود. یهودیان خودرااقومی برگزیده میدانند چون یهوه خدای آنان،قوم یهودرا برای مسئولیت نجات بشریت برگزیده بود.درکتاب تورات قوانین کتاب تلموذ توضیح داده شده اند، و پرهیزکاران بدلیل اطاعت ازدستورات یهوه بعدازمرگ به بهشت میروند.دین یهودبه سبب اصرار روی پیروی ازقوانین الاهی شدیدا ادعای اخلاقی و اجتماعی بودن می نماید.

آواره گی یهودیان درسال 135 میلادی به سبب سرکوب شورش اورشلیم توسط رومیان بود.آنان بعداز فراربه خاورمیانه وجنوب اسپانیا یعنی جایی که اعراب واسلام تحت تاثیرفلسفه ارسطو وافلاتون بودند، وطنی تازه یافتند.یهودیان بااعتقادبه خدایی واحدیعنی یهوه میان خودوسایرخلقهای باستان که چندخدایی راباورداشتند،فرق گذاشتند.قرنها سیستم فئودالی اروپا بحرانهای اجتماعی خودرا محصول رباه خواری یهودیان درغرب معرفی میکرد و هر از گاهی به تعقیب وآزارآنان می پرداخت.ازسال 1492 بعداز میلاد مهاجرت یهودیان ازاروپا به خاورمیانه وآمریکا آغازگردید. جنبش روشنگری ،هومانیسم، و انقلابات فرانسه وآمریکا موجب حقوقی برای یهودیان اروپا درقرون اخیرگردید.پیروان دین یهود امروزه حدود 13 میلیون هستند که 6 میلیون آنان دراسرائیل و 7 میلیون آنان درآمریکا زندگی میکنند.

falsaf@web.de   

مطالب در ارتباط:

ــ خاطرات دوران اسارت ( آذر سلطانی )

ــ  روشنگر پشت پرده های آهنین درگذشت ( تحریریه ایران قلم )

ــ زردشت، از ماقبل باستان تا زمان ساسان، از افسانه تا فلسفه ( آرام بختیاری )

ــ نگاهی به کتاب " در خلوت مصدق " ( فرج سرکوهی )

ــ ایران قدیم در دیوان شرقی-غربی گوته ( کیواندخت میرقهاری )

ــ سه قرن فعالیت روشنگری درغرب ( علیشاد کردبچه )

ــ فلسفه رواقی ، دین بود یا جهانبینی ؟ ( بهار نیکفر)

ــ فروغ هنوز زنده است ( آزاده سعیدی )

ــ فرانتس کافکا؛ جراح رابطه‌ی انسان با جهان ( راینر اشتاخ ـ دویچه وله )

ــ شاعر ، واسطه ای میان فرهنگ شرق و ادبیات غرب ( بهار نیکفر )

ــ دیدار با "دیگری"؛ بررسی آخرین کتاب ریشارد کاپوشچینسکی ( خسرو ناقد )

ــ از فرهنگ عشايرى تا ادبيات سوسياليستى ( عاطفه سلطانی )

ــ انقلاب ادبی  یا  ادبیات انقلابی ؟ ( علی شاه سلطانه )

ــ از ادبیات دل نمی کنم ، گفتگو با محمود دولت آبادی ( الهه خسروی یگانه )

 

 سایت ایران قلم از انتشار مطالب و مقالاتی که در آن کلمات توهین آمیز استفاده شده، معذور است

مسئولیت مطالب درج شده بر عهده نویسندگان آن می باشد