دختران اشرافی میان رمانتیسم و فمینیسم

16.05.2008

علیشاه سلطانه

Droste-Hulshoff , Annette 1797 – 1848

 Arnim , Bettina von           1785 – 1859

ما و شاعره های رنگ پریده رمانتیک اشرافزاده .

سانسور اشعار عاشقانه خواهر رمانتیک .

دختران اشرافی میان رمانتیسم و فمینیسم .

  امروزدراینجا اشاره ای به زندگی وآثار دو شاعره مهم مکتب رمانتیک آلمانی میشود که آثارشان آنزمان مورد توجه انگلس و ترجمه باکونین قرارگرفتند. خانم آنت درسته ، یکی ازبزرگترین شاعرههای آلمان،در خانواده ای اشرافی و مذهبی درسال 1797 درقصری زیبا و رمانتیک بدنیا آمد. شعردر دوره او هنوز یک ژانر ادبی مردانه بحساب می آمد . وی عمر نسبتا کوتاه خودرا در قلعه ها،کاخ ها، و ویلاهای مرفه گذراند.با این وجود غالب اشعارش زیر تعثیرمناظرطبیعی ولایت، و افکار مسیحی کاتولیک پدرش بودند. وی از 17 سالگی به طرح مسایل زنان  پرداخت. اوشاهد خرابه های بعدازانقلاب فرانسه  بود، و درمیان های و هوی وناآرامی های انقلاب بورژوایی درگذشت ؛ یعنی زمانیکه صدای انقلاب 1848 به جنوب آلمان رسید، وی در قلعه ای رمانتیک درحال مبارزه با مرگ ناشی از بیماری آنزمان علاج ناپذیر سل بود. ازطریق تحقیقات فمینیستی ازآغازقرن 20 تاکنون اورا مهمترین شاعره آلمانی بحساب می آورند.

شعراوغالباگویای تاریخ زندگی اش است که میان عالم خلسه وواقعیات زشت وزیبا،درنوسان است.اوغیراز اشعاری رمانتیک پیرامون طبیعت،دارای آثاری اعتراضی وسنبلیک نیزاست وشعرش دارای یک بعد چندمعنایی است.اودراشعارش بحران وسرگردانی انسان،میان جستجوی مذهبی وآگاهی روشنگری رانشان میدهد. دقت و توجه به جزئیات درشعر اوقابل توجه هستند. غیرازتوصیف مناظر طبیعی وموضوعات مذهبی،زبان تصویری شعرش گاهی غمگین است.آثاراورا میتوان ادبیاتی میان رئالیسم وناتورالیسم دانست. اومهمترین شاعره قرن 19 است که به شرح مزارع،چراگاهها،چمنها،باتلاقها و آبگیرهای اطراف میپردازد. اخیرا فمینیستها اهمیت خاصی به آثار اجتماعی وآزادیخواهانه  او داده اند،چون او به طرح مسایل زندگی فقرآمیز زنان زمان خود ونیازهای انتقادی-اجتماعی آنان میپردازد. انگلس در سالهای جوانی یکی ازعلاقمندان به اشعار اوبود.

آنت درسته- خالق یک رمان،4داستان بلند،ترانه واشعار مذهبی وغیرمذهبی است.گرچه اودرجوانی کوششهایی درزمینه درام و نمایشنامه نویسی داشت،خانواده اش ازآغاز دراو یک شاعره ای با توانایی هایی مانند "سافو"ی یونانی را میدید. اوبعدها میگفت که میخواست ناتورالیست باشد تا درگمراهیهای رمانتیک سرگردان گردد. مورخین ادبی چپ می نویسند که او نه تنها درآثارش موفق به کشف روابط اجتماعی شد بلکه باوجود تعثیرافکار مذهبی کاتولیک سنتی،به مکتب ادبی رئالیسم بعدازکلاسیک آلمان، کمک نمود.

شوق دیدار با آزادی واختلاف با سنت گرایان ارتجاعی دراطرافش،باعث شد که گروهی اورا متهم به مردبودن و تقدم عقل براحساس،دراشعارش بنمایند،گرچه اوگاهی بدلیل مذهبی بودن مخالف تعقیب اصول و حقوق دوره روشنگری بود. امروزه ادعا میشود که خواننده درآثاراو میتواند نشانه هایی ازرئالیسم محلی ولایتی،دمکراسی آلمانی و زندگی لیبرالی را ملاحظه نماید. درطول مبارزات فرهنگی،گروههای مختلف کوشیدند تااورا یکی از پیشگامان جنبش خودبدانند،از آنجمله : احزاب لیبرال-ناسیونال پروتستانی پروسی،کلیسای کاتولیک،استادان دانشگاهی، نازیها،حزب دمکرات مسیحی فعلی،جنبش فمینستی قرن گذشته، رمانتیک های ولایت پرست، و غیره. سالهاست که بعضی ازآثار اورا درکتابهای درسی درمدارس آلمان برای تدریس،جا داده اند .

اودرهمان سالی بدنیا آمد که هاینه شاعرمعروف آلمانی متولدشده بود. وی بدلایل بیماری وفرهنگ ارتجاعی هیچگاه ازدواج نکرد ودرمیان اطرافیان معروف به "عمه مهربان" بود. وی درجوانی تحت تعثیرآثار والتر اسکات و لرد بایرون بود وبامشاهیرزمان خود ازجمله : برادران گریم،برادران شلگل،خانواده گوته، و خانواده شوپنهاور تماس داشت. عشق اوبه یک دانشجوی جوان باعث شد که ازطرف خانواده مورد سرزنش قرارگیرد واشعارش توسط برادر خودسر وزورگویش سانسورشوند. درقرن گذشته غیراز ساراکیرش، اکسپرسیونیست ها نیز تحت تعثیر آثاراو بودند.

ازجمله اشعار و کتابهای مشهور او: قتل یک یهودی زیردرخت، سالی مذهبی،پسرک درآبگیر،تصاویر سرزمین بایر،آخرین انعام،داستان یک برده الجزایری،درمیان سبزه ها،پای برج،مادری جوان،انتقام،درکناردریاچه بادن،قصری کهن،نامه به وطن،قلبی 14ساله،مردی نجیب،زنی جوان،شبی بیدار،طلوع ماه،لدونیا، وغیره هستند . اودر نوول معروفش یعنی " قتل یک یهودی زیردرخت " به موضوع عدالت، جنایات و مکافات در زندگی انسان می پردازد .

خانم بتینا آرنیم ، شاعره دیگرپایان رمانتیک آلمان،ازجوانی با محافل استتیک درتماس بود. زیبایی اشعارش تاآنجا بود که باکونین،انقلابی معروف،شعر "یادداشت روزانه" اورا به زبان روسی ترجمه نمود. پاره ای از مورخین ادبیات،فعال شدن ادبی زنان در دوره رمانتیک را به سبب احساسات قوی آنان میدانند. وی بعدازبیوه شدن آغاز به خلاقیت ادبی نمود و خانه اش را مکانی برای تجمع اهل ادب نمود. اوهمسر شاعر معروف،آرنیم – وخواهر کرمانتو،منتقد معروف آنزمان آلمان بود. امروزه غالب آثار دوره رمانتیک به فراموشی سپرده شده اند.

بتینا آرنیم غیراز اشعار رمانتیک ورمانهای نامه ای،خالق آثاری درزمینه های اجتماعی،برابری حقوق زنان، حقوق خلقها،طبقات استثمارشده و یا تحت فشارگرفته نیروهای بیگانه،است. وی گرچه درجوانی رمانتیک بود، در پیری علاقه به مسایل رئالیستی و فمینیستی پیداکرد. وی بدلیل حمایت ازحقوق شهروندی و کوششهای اصلاح گرایانه، به طرفداری ازجنبش کارگران ریسندگی درشرق آلمان پرداخت. او بدلیل نظرات ترقی خواهانه اش درزمان دولت پروس در میان روشنفکران ازاحترام خاصی برخوردار بود. وی به سبب مخالفت بانرمهای حاکم مردانه، هوا داری از گروههای محروم و حاشیه ای و طرح واقعایات اجتماعی و سیاسی درزمان خود،نقش مهمی درجنبش روشنگری داشت .

آثاراوداری افکار ونظراتی پیرامون: دین،هنر،فلسفه، وسیاست هستند. اوخالق ادبیات برابرخواهانه زنان نیزاست. درآثارش خواننده شاهد عشق به آزادی،نمایندگی افکار رادیکال ترقیخواه،امید،تشکل گرایی،و اتوپی می باشد. در اتوپیسم رمانتیک ایده آل او،علاقه به یک حکومت مشروطه! اجتماعی و مردمی ملاحظه میگردد. درآثاراو خواننده با نقل قولهای مشهور ادبی،اسطورههای یونان، وزبان انجیلی،برخوردمیکند.

خانم آرنیم،نوه شاعره مشهور یعنی دلا رخ- نیز است. اودرخانواده ای تاجر ثروتمند،درمیان 13 خواهر و برادر، و با ریشه های ایتالیایی،بدنیا آمده بود . وی ازسالهای نوجوانی علاقه خاصی به آثارادبی گوته و موسیقی بتهوون داشت.

ازجمله آثار او : کتاب فقرا، تاج بهاری برای برادر،مکاتبه گوته با یک کودک، کتابی تقدیم به شاه، خطاب به مجلس منحل شده آلمان،صحبت یا دیوها،شاهنامه دوم، و خانم گوندراوده، می باشند.

تماس : Asolt@web.de   

مطالب در ارتباط:

ــ مرا بسوزانید، اندیشه‌‌‌‌ام را نه! ( دویچه وله )

ــ نگاهی به کتاب : آرمانگرای بی آرمان ( مینا زندی )

ــ كانت فيلسوف روشنگري ( شهلا فرید )

ــ لافونتن؛ اصلاح طلب فدایی ( الهام رفیع زاده )

ــ ازادبیات انقلابی-  تا آثاری احتیاط آمیز ( بهار نیکفر )

ــ سالگرد کتاب‌سوزان در آلمان نازی؛ اعلام جنگ به فرهنگ ( بی بی سی )

ــ یادی از دو نویسنده سیاسی زمان فاشیسم ( بهار نیکفر )

ــ اخلاق و سياست در بازخواني ماکياولي ( حسین فراستخواه )

ــ آشتی با فلسفه معترض مسیحی قرون وسطایی ( روسیا روشن )

 سایت ایران قلم از انتشار مطالب و مقالاتی که در آن کلمات توهین آمیز استفاده شده، معذور است

مسئولیت مطالب درج شده بر عهده نویسندگان آن می باشد